بررسی مناسبات اتابکان زنگی با خلافت عباسیان و دولت های غربی (521-569هـ.ق)

چکیده اتابکان زنگی حکومتی بودندکه به طور رسمی از سال 521هـ.ق در موصل به قدرت رسیدند و تا سال 624هـ.ق بر پاره ای از مناطق شمال عراق حکومت داشتند. اوج قدرت اتابکان در دوران نورالدین بود. روی کار آمدن این حکومت ترک به دلیل شرایط بوجود آمده در جهان اسلام بود، حضور اروپاییان به منطقه شامات، خلافت بغداد و خلافت فاطمیان را تهدید می کرد. با روی کار آمدن عمادالدین به وسیله سلطان محمود سلجوقی، ابتدا به گسترش قلمرو خود پرداخت و حتی با خلافت عباسی نیز وارد جنگ شد. از دوره المقتفی(530هـ.ق) روابط اتابکان با خلافت بهبود یافت و به سرو سامان دادن مرزهای غربی قلمرو خود پرداخت. این دولت در نقش حائل بین خلافت عباسی و دولتهای اروپایی عمل می کرد. عمادالدین توانست شهر مهم رها را تصرف کند و حضور امپراطوری بیزانس در شامات برای گسترش قلمرو، و تشکیل یک امارت فرنگی دیگر در قلب شامات را ناکام گذارد. امارتهای انطاکیه و رها بر اثر حملات او ضعیف شده و پادشاهی اورشلیم حالت تدافعی به خود گرفت و با بوریان دمشق متحد شد. دردوره پس از عمادالدین، اقدامات نورالدین در راستای احیای خلافت عباسی بود، تا جاییکه مصر تصرف شد و خطبه به نام خلافت خوانده شد و هدف او یکپارچگی قلمرو حکومتی اش در همه ابعاد بود. بر اثر اقدامات اتابکان زنگی، دولتهای غربی در اهدافشان ناکام ماندند و زنگیان توانستند شهرهای مهم شمال عراق تا مصر را تحت تصرف خود داشته باشند. لذا هدف از نگارش پژوهش حاضر آن است که؛ به بررسی مناسبات اتابکان زنگی با خلافت عباسیان و دولتهای غربی از ابتدای حکومت عمادالدین زنگی، تا پایان دوره نورالدین بپردازد. کلید واژه ها: اتابکان زنگی، خلافت عباسی، دولت های غربی، عمادالدین زنگی، نورالدین زنگی.